Historie van Zwolle

Feitjes over de geschiedenis van Zwolle

Zwolle is een stad met een rijke en boeiende geschiedenis, vol bijzondere verhalen en unieke gebeurtenissen. Wist je dat deze Hanzestad meer te bieden heeft dan je op het eerste gezicht zou denken? Ontdek leuke en verrassende feiten over Zwolle die je misschien nog niet kende!

Wist je dat..

• Zwollenaren de bijnaam 'Blauwvingers' kregen? Deze bijnaam kregen ze omdat ze hun vingers blauw telden aan koperen munten die ze ontvingen van de Kampenaren voor het verkopen van hun klokkenspel. ‘Blauwvingers’ is een blijvende herinnering aan de rivaliteit tussen Zwolle en Kampen.
• Zwolle de eerste school voor voortgezet onderwijs ter wereld had? Johan Cele, een belangrijk figuur binnen de Moderne Devotie, stichtte deze school in de 15e eeuw. Studenten van over de hele wereld kwamen naar Zwolle om zich hier te laten onderwijzen.
• De Grote Markt in Zwolle al sinds de 13e eeuw bestaat? Deze marktplaats was in de Middeleeuwen het kloppende hart van de stad, waar alles werd verhandeld, van vis tot textiel. Een soort middeleeuwse supermarkt dus!
• Zwolle deel uitmaakte van het machtige Hanzeverbond? Dankzij deze handelsunie kreeg de stad zoveel rijkdom dat ze de indrukwekkende Sint Michaëlskerk kon bouwen, een meesterwerk dat nog steeds boven de stad uittorent.
• De Moderne Devotie in Zwolle zorgde voor een unieke vorm van samenleven? Geestelijken en leken leefden samen in gemeenschappen zonder formele kloostergelofte af te leggen, waarbij ze alles deelden en streefden naar een eenvoudiger en zuiverder leven.
• Zwolle al in 1230 stadsrechten kreeg? Deze belangrijke stap gaf de stad meer vrijheid en legde de basis voor haar snelle groei en ontwikkeling als handelscentrum.

De geschiedenis van Zwolle in vogelvlucht

Van een bescheiden nederzetting groeide Zwolle uit tot een bloeiende Hanzestad en een belangrijk religieus centrum. De stad heeft vele historische momenten doorstaan. Ontdek hoe Zwolle zich door de eeuwen heen heeft ontwikkeld en welke gebeurtenissen de stad hebben gevormd tot wat zij vandaag de dag is.

1. Het ontstaan en vroege ontwikkeling van Zwolle (8e - 13e eeuw)

Zwolle ontstond in de 8e eeuw als een kleine nederzetting op een zandrug tussen de rivieren IJssel en Vecht. De ligging was gunstig voor handel, wat leidde tot de groei van het dorp. In 1230 ontving Zwolle stadsrechten van de Utrechtse bisschop Willebrand van Oldenburg. De reden hiervoor was dat hij Zwolle wilde danken voor de hulp bij het bouwen van een Hardenbergse burcht. Het verkrijgen van stadsrechten was een belangrijke stap in de verdere ontwikkeling van de stad als handelscentrum.

2. Hanzestad Zwolle en religieus centrum (14e - 15e eeuw)

Zwolle’s toetreding tot het Keulse kwartier van de Duitse Hanze in 1407 markeerde het begin van een periode van grote welvaart. De gunstige ligging aan belangrijke handelsroutes maakte Zwolle tot een welvarende Hanzestad. Zwolle beleefde in de 15e eeuw haar ‘Gouden Eeuw’. Tegelijkertijd ontwikkelde de stad zich ook op kerkelijk en cultureel gebied, mede door de invloed van de Moderne Devotie.

3. De Moderne Devotie: spirituele vernieuwing (14e - 15e eeuw)

De Moderne Devotie was een spirituele en sociale hervormingsbeweging die begon in de late 14e eeuw. Vanuit Zwolle oefende deze beweging grote invloed uit op de christelijke wereld. De beweging streefde naar een vernieuwing van het christelijke leven, waarbij persoonlijke levensheiliging en praktische wijsheid centraal stonden.

Initiatiefnemers zoals Geert Grote, Thomas a Kempis en Johan Cele hadden sterke banden met Zwolle. Johan Cele stichtte in Zwolle zelfs het allereerste voortgezet onderwijs ter wereld, waardoor de stad een belangrijk centrum werd voor onderwijs en religie. Deze vernieuwende ideeën verspreidden zich vanuit Zwolle naar de rest van West-Europa en lieten diepe sporen achter in de religieuze en culturele ontwikkeling van de stad.

4. De Middeleeuwen en het ontstaan van de ‘Blauwvingers’ (14e - 15e eeuw)

In de Middeleeuwen maakten de steden Zwolle en Kampen elkaar het leven soms moeilijk, wat leidde tot de legende van de ‘Blauwvingers’. Volgens de overlevering kregen Zwollenaren deze bijnaam nadat zij hun klokkenspel hadden verkocht aan Kampen en blauwgekleurde vingers kregen van het tellen van de koperen munten die zij daarvoor ontvingen.

Dit verhaal symboliseert de rivaliteit en handel tussen de twee steden. Ondanks deze en andere geschillen, beleefde Zwolle een bloeiperiode dankzij haar lidmaatschap van de Hanze en haar rol als centrum van de Moderne Devotie.

5. De inval van de Bisschop van Münster (1672)

In 1672, ook wel het Rampjaar genoemd, werd Zwolle bedreigd door de troepen van de bisschop van Münster, Bernhard von Galen. Deze bisschop staat ook wel bekend als 'Bommen Berend'. Hoewel de stad eerst bereid was zich te verdedigen, werd er uiteindelijk zonder slag of stoot overgegeven om verwoesting te voorkomen. Dit was een belangrijk moment van tactische overgave in de geschiedenis van Zwolle.

6. De Franse tijd en het herstel na de Napoleontische oorlogen (1795-1815)

Tijdens de Franse overheersing onder Napoleon werd Zwolle onderdeel van het Franse keizerrijk. De stad leed onder de economische druk en politieke veranderingen van die tijd. Na de val van Napoleon en het Congres van Wenen in 1815 werd Zwolle opgenomen in het nieuw gevormde Koninkrijk der Nederlanden.

Deze periode van herstel en wederopbouw legde de basis voor de verdere modernisering en groei van de stad, waaronder de herinrichting van de stadswallen en de aanleg van nieuwe wegen en kanalen.

7. Industrialisatie en modernisering (19e - 21e eeuw)

In de 19e eeuw onderging Zwolle een periode van industrialisatie, mede dankzij de aansluiting op het spoorwegnetwerk. De stad ontwikkelde zich als een belangrijk regionaal knooppunt. Dit leidde tot grote economische groei en een toename van de bevolking.

Nieuwe fabrieken en bedrijven vestigden zich in Zwolle, wat zorgde voor werkgelegenheid en verdere verstedelijking. De modernisering van infrastructuur en uitbreiding van het stedelijk gebied bereidden de stad voor op haar rol als een belangrijk economisch centrum in de 20e en 21e eeuw.

8. De bevrijding en recente geschiedenis (1945 - heden)

Een van de meest opmerkelijke momenten in de recente geschiedenis van Zwolle is de bevrijding aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Op 13 april 1945 slaagde de Canadese soldaat Leo Major er, tegen alle verwachtingen in, in om vrijwel in zijn eentje de Duitse bezetters uit de stad te verdrijven. Dit leidde tot de bevrijding van Zwolle zonder dat er grote verwoestingen plaatsvonden.

Na de Tweede Wereldoorlog begon een periode van wederopbouw en uitbreiding. Tegenwoordig is Zwolle een moderne stad met zichtbare invloeden van de Hanzetijd, de Moderne Devotie en zelfs de legende van de Blauwvingers. Wil jij meer weten over de geschiedenis van Zwolle? Breng dan een bezoekje aan ANNO Stadsmuseum Zwolle.